Odezwa Rady Regencyjnej "Do Narodu Polskiego"

Klęski wojenne państw centralnych i związane z nimi osłabienie władzy okupacyjnej na ziemiach polskich, ośmielają posłuszną dotąd Radę Regencyjną do podejmowania bardziej samodzielnych kroków politycznych.

Dwa dni po zwróceniu się Niemiec do Ententy o pokój, 7 października 1918 r. Rada Regencyjna ogłasza w dodatku nadzwyczajnym urzędowego "Monitora Polskiego" odezwę "Do Narodu Polskiego". Głosi ona, że "wielka godzina, na którą cały naród polski czekał z upragnieniem już wybija. Zbliża się pokój, a wraz z nim ziszczenie nigdy nieprzedawnionych dążeń narodu polskiego do zupełnej niepodległości". Opierając się na zasadach programu pokojowego prezydenta USA Thomasa W. Wilsona (szerzej patrz pod datą 8 stycznia 1918 r.), Rada Regencyjna zapowiada utworzenie "niepodległego państwa, obejmującego wszystkie ziemie polskie z dostępem do morza, z polityczną i gospodarczą wolnością, tudzież z terytorialną nienaruszalnością, co przez traktaty międzynarodowe zagwarantowanym będzie." Dla realizacji powyższego programu niepodległościowego decyduje się ona rozwiązać Radę Stanu (szerzej patrz pod datą 9 kwietnia 1918 r.), powołać niezwłocznie rząd "złożony z najszerszych warstw narodu i kierunków politycznych", zobowiązać ten rząd do szybkiego opracowania ustawy wyborczej do Sejmu "opartego na szerokich zasadach demokratycznych", a następnie zwołać Sejm Ustawodawczy, który rozstrzygnie o ustroju państwa.

Należy podkreślić, że manifest Rady Regencyjnej "Do Narodu Polskiego" jest chronologicznie pierwszym formalnym aktem władz państwowych proklamującym odbudowę niepodległego państwa polskiego.

Następnym krokiem Rady Regencyjnej będzie przejęcie z rąk okupanta niemieckiego władzy nad Polską Siłą Zbrojną. 12 października 1918 r. ogłosi ona nową rotę przysięgi wojskowej, w której nie będzie już wzmianki o braterstwie broni z armiami Niemiec i Austro-Węgier. Od tej pory żołnierze będą ślubowali Bogu, Ojczyźnie, Państwu Polskiemu i Radzie Regencyjnej "jako tymczasowej zastępczyni przyszłej władzy zwierzchniej Państwa Polskiego". Pełniący funkcję naczelnego dowódcy PSZ, generał Hans H. von Beseler, ustąpi ze stanowiska 23 października 1918 r. Tym samym Rada Regencyjna przejmie kierownictwo nad tworzonym wojskiem polskim.

Poniżej prezentujemy pocztówkę z reprodukcją "Dodatku Nadzwyczajnego Monitora Polskiego" z tekstem odezwy Rady Regencyjnej "Do Narodu Polskiego". Karta pochodzi z "Serii pocztówek ilustrujących tytułowe strony dzienników z przełomowych chwil wojny 1914-1918. Najważniejsze wypadki od wybuchu do zlikwidowania wojny", Wyd. "Pocztówki historyczne" Gabr. Józef Brzeziński, Warszawa, ś-to Krzyska 15.

Publikujemy również fotografię hr. Józefa Ostrowskiego (1850-1923), ziemianina, prawnika, prezesa Stronnictwa Polityki Realnej i członka Rady Regencyjnej (obok abp. Aleksandra Kakowskiego i ks. Zdzisława Lubomirskiego), który wraz z prałatem Zygmuntem Chełmickim opracował tekst odezwy "Do Narodu Polskiego".

Tomasz Walkiewicz