Obwieszczenie Komisarza Rządu Ludowego w Piotrkowie

W dniu 9 grudnia 1916 roku weszła do obiegu jako oficjalna waluta na okupowanych przez Niemcy terenach Królestwa Polskiego marka polska. Ograniczona wielkość emisji i powszechny brak zaufania jako wyemitowanej przez zależną od okupantów Polską Krajową Kasę Pożyczkową, sprawia że nie pozostaje w powszechnym użyciu. Nawet po zakończeniu wojny o wiele większym zaufaniem cieszą się nadal rosyjskie ruble i austriackie korony. Dlaczego ? Właśnie z uwagi na kruszec tak pożądany w czasach niepokoju. Ruble, a nawet kopiejki oraz korony bite są w złocie i srebrze, stanowią więc dobro wymieniane zawsze i wszędzie w przeciwieństwie do papierowych markowych banknotów i żelaznych fenigów. Co prawda marka polska od 26 kwietnia 1917 roku stanowi już oficjalnie jedyny prawny środek płatniczy na terenie okupowanym przez Niemcy ale póki co nie obowiązuje na terenie okupacji austriackiej. Tutaj nawet po odzyskaniu niepodległości w obiegu pozostają korona bita przez Habsburgów i rubel Romanowych.

Obwieszczenie z dnia 13 grudnia 1918 roku piotrkowskiego Komisarza Rządu Ludowego Wacława Malanowskiego grozi sankcjami za jakiekolwiek próby spekulowania kursem korony i rubla z korzyścią na rzecz tego drugiego. Musimy pamiętać, że miasto w czasie wojny pozostawało na terenie okupacji austriackiej. Wraz z wojskiem i okupacyjną administracją cywilną przyszła także austriacka korona. Przez 4 lata pozostawała w użyciu równolegle z rublem i była wymieniana według sztywnego urzędowego kursu. Obserwowana po wojnie spekulacja kursem walut świadczy o tym, że bardziej w ceniona jest "stara" waluta jako obowiązującą na miejscu od dziesięcioleci. Korona traci także z uwagi na to, że była emitowana przez imperium, które znalazło się po stronie pokonanych. Obie waluty pozostawiają jednak daleko w tyle polską markę, której nikt nie chce przyjmować.

Należy przypuszczać, że obwieszczenie nie zlikwidowało czarnego rynku obrotu walut, który w naszym kraju zakończył się dopiero po roku 1989. Marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym na terenie całej Polski dopiero na mocy ustawy z dnia 15 stycznia 1920 roku. Ruble i korony stały się cennymi eksponatami w zbiorach numizmatycznych lub zapasami na "czarną godzinę".

Piotr Zawilski