Od teatru świetlnego do multipleksu
Łódź przez lata była niekwestionowaną stolicą polskiej kinematografii. Jej związki z filmem sięgają 1 sierpnia 1896 roku, kiedy to w parku Helenów odbył się pierwszy pokaz filmowy w mieście. W roku 1899 bracia Krzemińscy założyli tutaj pierwszy stały kinematograf na ziemiach polskich - "Teatr żywych fotografii", który znajdował się prawdopodobnie w lokalu sklepowym przy ul. Piotrkowskiej 120. Od roku 1901 pokazy organizowano w sklepie przy Nowym Rynku nr 4 (obecnie pl. Wolności). Niezwykła ich popularność wśród mieszkańców spowodowała, że do budynku wchodziło się drzwiami, ale wychodziło już przez okno - tłumy widzów oczekujących na kolejny seans były bowiem tak duże, że uniemożliwiały wcześniejszym widzom normalne jego opuszczenie. W tym czasie zaczęły powstawać następne iluzjony. Do bardziej znanych należały m.in.: Theatre Optiqe Parisienne przy ul. Piotrkowskiej 15 - prowadzony przez pradziadków Jana Jakuba Kolskiego, The Bio-Express przy ul. Zielonej 2 czy Belle-Vue przy ul. Mikołajewskiej 40 (Sienkiewicza).
W roku 1908 wybudowano pierwszy gmach od początku przeznaczony na kino - Odeon przy ul. Przejazd 2 (późniejsze kino Gdynia przy ul. Tuwima). Wkrótce powstały kolejne kinematografy m.in.: Luna przy ul. Przejazd 1 - luksusowe kino posiadające marmurowe schody i kryształowe żyrandole, oraz Casino przy ul. Piotrkowskiej 67. Ten ostatni należał do największych w całym Królestwie Polskim z 1000 miejsc i wielką nowością - "samootwierającymi" się fotelami.
W roku 1913 w parku Helenów uruchomione zostało pierwsze kino na wolnym powietrzu. Umieszczone zostało na płycie cyklodromu (toru do wyścigów rowerowych). Trybuny służyły za widownię, pokazy zaczynały się dopiero po zapadnięciu zmroku. Pierwszym kinem dźwiękowym w Łodzi był Splendid przy ul. Narutowicza 20 (dzisiejsze kino Bałtyk).
W roku 1918 istniało i funkcjonowało już 11 kin m.in.: Arkadia przy ul. Piotrkowskiej 22, Urania przy ul. Cegielnianej 34 (Jaracza)/ róg Piotrkowskiej, Corso przy ul. Zielonej 2, Grand-Kino przy ul. Krótkiej 1 (Traugutta). W latach 1908-1914 wyświetlano najczęściej filmy francuskie, rosyjskie, duńskie, włoskie, niemieckie. W repertuarze kin dominowały melodramaty, obrazy sensacyjne i komedie. W latach 20-tych coraz większą popularnością cieszyły się westerny, opowieści kryminale i gangsterskie, a także filmy sensacyjno-przygodowe.
W roku 1922 powołano do życia Miejski Kinematograf Oświatowy - placówkę kulturalnooświatową mającą propagować wśród młodzieży, za pomocą odpowiednio dobranych filmów, oświatę i kulturę. Według statystyk w latach 1918-1920, frekwencja w kinach była pięciokrotnie wyższa niż w teatrach. W roku 1921 łódzkie kina odwiedziło 2,6 mln. widzów. W roku 1938 liczba ta wzrosła do 6 mln.
Po II wojnie światowej podejmowano szereg inicjatyw w zakresie uruchamiania kin objazdowych, będących nie tylko elementem rozpowszechniania tej formy kinematografii, lecz przede wszystkim środkiem propagandowym. W roku 1945 do Łodzi przeniesiono Wytwórnię Filmową Wojska Polskiego, przekształconą następnie w Wytwórnię Filmów Fabularnych. Początkowo Wytwórnia działała w ramach przedsiębiorstwa "Film Polski", realizując obok filmów fabularnych, także filmy propagandowe, reportażowe, oświatowe i dokumentalne (kronika filmowa). Od 1 stycznia 1950 roku Wytwórnia stała się państwowym przedsiębiorstwem wyodrębnionym. W zakres produkcji wchodziły, obok filmów fabularnych, także filmy animowane - rysunkowe i kukiełkowe - oraz dubbing. W okresie PRL-u powstawało tutaj kilkadziesiąt obrazów rocznie.
W roku 1960 mocą zarządzenia ówczesnego Ministra Kultury i Sztuki powołano Miejski Zarząd Kin w Łodzi. W tym czasie repertuar kinowy zdominowany był niewątpliwie przez filmy produkcji krajów socjalistycznych. Do najczęściej wyświetlanych gatunków filmowych należały: komedie, filmy przygodowe i sensacyjne. Można było je obejrzeć w takich kinach jak: Bałtyk, Włókniarz, Świt, Pokój, Tatry czy Muza. Miejski Zarząd Kin dbał m.in.: o podwyższanie poziomu technicznego projekcji - poprzez unowocześnienie aparatury i sprzętu kinowego oraz wykonywanie remontów w obiektach kinowych - dla podniesienia estetyki budynków i zapewnienia lepszej wygody widzom i personelowi kin.
W roku 1970 liczba kin w Łodzi wzrosła do 35 o łącznej liczbie 12 tysięcy miejsc. W latach 80. liczba kin zaczęła maleć. W następnej dekadzie proces ten znacznie przyspieszył. Z kilkudziesięciu kin do dziś przetrwało zaledwie kilka. Równocześnie w ostatnich latach w Łodzi powstały dwa duże multipleksy - kompleksy kinowe, gdzie w jednym miejscu znajduje się kilkanaście większych i mniejszych sal kinowych.
Galeria
Pismo dotyczące założenia kinematografu na wolnym powietrzu w parku Helenów (1913 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Administracyjny, sygn. 11189
Plan kinematografu założonego na wolnym powietrzu w parku Helenów (1913 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Administracyjny, sygn. 11189
Reklama w prasie zapraszająca do kina Splendid na fenomenalny film śpiewno-dźwiękowy "Śpiewający Błazen (1929 r.)" Rozwój
Znak firmowy kinoteatru Luna (1913 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Policmajster Miasta Łodzi, sygn. 1368
Miejski Kinematograf Oświatowy - program na sezon 1923/1924 Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 17061
Plan kinematografu "Kometa" na ul. Rzgowskiej 2 (1912 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Budowlany, sygn. 15203
Reklama prasowa dotycząca premier w kinach: Casino, Luna oraz Odeon (1926 r.) Express Wieczorny Ilustrowany
Podanie o możliwość zorganizowania projekcji w kinie Odeon w dniu 28 lipca 1914 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Budowlany, sygn. 17666
Zapowiedź premiery Quo Vadis w kinoteatrze Oaza przy ul. Głównej 1 (1913 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Policmajster Miasta Łodzi, sygn. 1368
Zdjęcie budynku kina Roma przy ul. Rzgowskiej (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Raport oględzin Komisji techniczno-sanitarnej kina Odeon (1908 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Policmajster Miasta Łodzi, sygn. 1366
Raport oględzin Komisji techniczno-sanitarnej kina Odeon (1908 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Policmajster Miasta Łodzi, sygn. 1366
Miejski Kinematograf Oświatowy-program nr 25 na okres od 1-go do 8-go kwietnia 1923 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 17061
Prośba o możliwość dalszego prowadzenia kinematografu "Optique Parisen" przy ul. Piotrkowskiej 15 (1913 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Policmajster Miasta Łodzi, sygn. 1366
Kino Halka przy ul. Krawieckiej 3/5 (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Wykaz cen ostatecznych obowiązujących w kinematografach w mieście Łodzi w okresie: XII.1920 r. - I.1921 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 15468
Wykaz cen ostatecznych obowiązujących w kinematografach w mieście Łodzi w okresie: XII.1920 r. - I.1921 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 15468
Projekt pierwszego Miejskiego Kina Oświatowego (1924 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 17044
Reklama prasowa teatru Świetlnego "Przedwiośnie" przy ul. Żeromskiego 74/76 (1929 r.) Rozwój
Miejski Kinematograf Oświatowy - program nr 19 na okres od 19-go do 25-go lutego 1923 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 17061
Obiekty kinowe sprzedane bądź przekazane prawowitym właścicielom w latach 1995-1997 Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi (dokumentacja zespołu)
Kino Świt, Rynek Bałucki 5 (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Frekwencja w kinach łódzkich - dane porównawcze z lat przedwojennych i powojennych (28.XII.1948 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Miejska Rada Narodowa i Zarząd Miejski w Łodzi, sygn. 139
Frekwencja w kinach łódzkich - dane porównawcze z lat przedwojennych i powojennych (28.XII.1948 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Miejska Rada Narodowa i Zarząd Miejski w Łodzi, sygn. 139
Kino Bałtyk przy ul. Narutowicza 20 (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Fragment statutu Stowarzyszenia "Polskie Zrzeszenie Teatrów Świetlnych" (1928 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Urzšd Wojewódzki Łódzki, sygn. 1355
Plan kinematografu "Corso" przy ul. Zielonej 2 (1920 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, sygn. 20580
Ceny wejścia w kinoteatrach łódzkich obowiązujących tymczasowo w okresie: od 1-go września do 31-go grudnia 1930 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Towarzystwo Rzemieślnicze "Resursa" w Łodzi, sygn. 43
Kino Włókniarz przy ul. Próchnika 16 (1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Reklama prasowa dotycząca premiery w pierwszym dźwiękowym kinie w Łodzi - Splendid (1929 r.) Rozwój
Dokument dotyczący odwołania od decyzji upaństwowienia kina "Przedwiośnie" (1947 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Miejska Komisja do Spraw Upaństwowienia Przedsiębiorstw w Łodzi, sygn. 9
Dokument dotyczący odwołania od decyzji upaństwowienia kina "Przedwiośnie" (1947 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Miejska Komisja do Spraw Upaństwowienia Przedsiębiorstw w Łodzi, sygn. 9
Kino Pokój przy ul. Św. Kazimierza 6 (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Projekt kina Luna przy ul. Przejazd 1/3 (1914 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Budowlany, sygn. 16668
Wykaz kin miejskich na terenie Łodzi według liczby miejsc - stan na dzień 31-go grudnia 1957 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, sygn. 1290
Informacja o najbliższej premierze w kinie Luna (1926 r.) Express Wieczorny Ilustrowany
Wyciąg z cenników miejsc na wybrane miesiące w 1920 r. w kinematografach: Casino, Luna, Grand-Kino, Odeon, Corso Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta m. Łodzi, sygn. 15468
Kino Muza przy ul. Pabianickiej 173 (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Perspektywy rozwoju przemysłu kinematograficznego - fragment z Biuletynu Informacyjnego (1947 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Wytwórnia Filmów Fabularnych w Łodzi, sygn. 663
Miejski Kinematograf Oświatowy - program nr 24 na okres od 26-go do 29-go marca 1923 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta m. Łodzi, sygn. 17061
Szkic kina Kasandra przy ul. Aleksandryjskiej 37 (1927 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta m. Łodzi, sygn. 17043
Kino Gdynia przy ul. Tuwima 2 (Przejazd 2), ok. 1969 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Opis do planu rozwoju techniki filmowej na lata 1966-1970 Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, sygn. 1902
Opis do planu rozwoju techniki filmowej na lata 1966-1970 Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, sygn. 1902
Projekt przebudowy kina Włókniarz przy ul. Próchnika 16 (1951 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, sygn. 1487
Projekt przebudowy kina Włókniarz przy ul. Próchnika 16 (1951 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, sygn. 1487
Reklama prasowa kinoteatrów: Luna, Grand-Kino, Palace, Rakieta, Splendid (1932 r.) Kurier Łódzki
Zmiana cen i nowy system sprzedaży biletów do kin miejskich (1950 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Wytwórnia Filmów Fabularnych w Łodzi, sygn. 666
O nowym systemie biletowym - fragment komentarza (1950 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Wytwórnia Filmów Fabularnych w Łodzi, sygn. 666
Kino Tatry przy ul. Sienkiewicza 40 (ok. 1969 r.) Archiwum Państwowe w Łodzi, Samorządowa Instytucja Filmowa "Helios - Film" w Łodzi, sygn. 192
Pismo dotyczące uruchomienia kin objazdowych (1945 r. ) Archiwum Państwowe w Łodzi, Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy w Łodzi, sygn. 44
Sprawozdanie referatu kinowego Wojewódzkiego Urzędu Informacji i Propagandy za miesiąc styczeń 1946 r. - fragment Archiwum Państwowe w Łodzi, Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy w Łodzi, sygn. 44
Sprawozdanie z działalności podreferatu kin ruchomych na terenie m. Łodzi z października 1945 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy w Łodzi, sygn. 45
Sprawozdanie z działalności podreferatu kin ruchomych na terenie m. Łodzi z października 1945 r. Archiwum Państwowe w Łodzi, Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy w Łodzi, sygn. 45
Rozwiń Metryka
| Podmiot udostępniający informację: | |
|---|---|
| Data utworzenia: | 2010-05-10 |
| Data publikacji: | 2010-05-10 |
| Osoba sporządzająca dokument: | Anna Kaniewska |
| Osoba wprowadzająca dokument: | Wojciech Kowaluk |
| Liczba odwiedzin: | 18331 |
